‘Transparantie en samenwerken zijn noodzakelijk voor systeemomslag’

Duurzaamheid is een belangrijk thema en niet alleen grote bedrijven in de voedselketen hebben te maken met duurzaamheidsrapportage CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Ook kleinere ondernemingen wordt gevraagd om hun invloed op de wereld inzichtelijk te maken. Als je wilt verduurzamen en toekomstbestendig wilt zijn, dan is het onontkoombaar om het huidige systeem van enkel winst maken kritisch te bekijken en wellicht los te laten.

Bij het verduurzamen helpt het om data, zoals over de productie- en bedrijfsprocessen, te delen. Kunstmatige intelligentie – in het Engels Artificial Intelligence (AI) – speelt daarbij een belangrijke rol. Het is een slimme tool om met openbare data bijvoorbeeld een nieuwe receptuur te maken. Toch heeft deze ontwikkeling een keerzijde: wie is namelijk eigenaar van de nieuwe uitvinding? Is het wellicht toe te schrijven aan een partij die hierin al heeft geïnvesteerd? Goede wet- en regelgeving is dan noodzakelijk.

Op een krappe arbeidsmarkt in de levensmiddelenindustrie hebben AI en robotisering al een positieve bijdrage geleverd aan het efficiënter maken van bedrijfsprocessen. Maar ook hiervoor geldt: een achterhaald bedrijfsproces aanpassen, waarbij in het verleden een kapitaalintensieve investering is gedaan, kost veel geld. De nieuwe slimme oplossing is wenselijk, maar vergt een nieuwe investering, terwijl de gevolgen van de vorige nog lopen. 

In de huidige energietransitie, veroorzaakt door de gigantische stijging van gas- en elektriciteitsprijzen, hebben enkele industriële bakkers geïnvesteerd in het aanbrengen van sensoren en het gebruik van AI-dashboards. Het resultaat: een reductie van vijfentwintig procent van hun gasverbruik. Ze hebben inzichtelijk gemaakt waar energie verloren gaat. In combinatie met slimme data afkomstig van bak- en koeltechnieken en het efficiënt gebruik, dus minder grondstoffen, slaan ze een nog grotere slag. 

Met een roadmap helpen wij ondernemers: wat heb je al gedaan? Wat kun je nog doen? Is dat het onderzoeken waard? Wij zijn begonnen bij de industriële bakkers, maar inmiddels zijn we in gesprek met de gehele levensmiddelenindustrie. In deze transitie hebben we nog een lange weg te gaan, want over tien jaar ziet de wereld er heel anders uit. De korte termijn oplossingen als het gaat om verduurzaming gaan door, zoals de ontwikkeling van groene stroom. Op de lange termijn verwacht ik dat bedrijven gaan afstappen van het model van winstmaximalisatie. Dan ligt de nadruk op oprechte samenwerking in de keten, elkaar vasthouden en via winstoptimalisatie streven naar continuïteit. Het zorgt voor een goede balans tussen productie, grondstoffen en energie. De economie verandert van aanbod naar vraaggestuurd. Transparantie, zoals AI en het delen van data, is daarbij cruciaal. Het zal de vraag beter voorspellen! Het is belangrijk om van elkaar te leren.